SŁUDZY BOGA I CZŁOWIEKA

Piąty z serii artykułów o pobożnych mężczyznach i kobietach, których życie kształtowało kulturę, w jakiej żyjemy.

HARRIET TUBMAN

(1820-1913)

„MOJŻESZ DLA SWEGO LUDU”

      Harriet Tubman była niewolnicą zbiegłą z Maryland i stała się znana jako „Mojżesz dla swego ludu.” Przez ponad 10 lat, z wielkim osobistym ryzykiem, prowadziła do wolności setki niewolników za pomocą Kolei Podziemnych czyli tajnej sieci bezpiecznych domów, w których zbiegli niewolnicy mogli się zatrzymywać podczas podróży na północ, do wolności. Później została przywódcą ruchu abolicjonistów, a podczas wojny secesyjnej była szpiegiem dla sił federalnych w Południowej Karolinie, jak również sanitariuszką.

PIERWSZE LATA ŻYCIA

      Harriet była piątym dzieckiem Harriet Green i Bena Rossa, niewolników o czysto afrykańskim pochodzeniu. Przez rodowód swej matki ona wywodziła się z plemienia Asanti na Wybrzeżu Złotym w Afryce Zachodniej. Kiedy się urodziła nazwano ją Araminta, w skrócie 'Minty’ Ross.

      Przez pierwsze dwa lub trzy lata życia Minty, jej rodzina wiodła stosunkowo stabilne życie, mieszkając na plantacji drewna budulcowego, której właścicielem był pan Bena, Anthony Thompson, u którego Ben pracował jako kontroler drewna, nadzorca i kierownik.

      Sytuacja zmieniła się, kiedy Edward Brodess, pasierb Thompsona, zażądał jako swojej rzekomej własności Harriet Green i jej dzieci, zabierając ich na swą własną farmę oddaloną o około 18 km. Rodzina została rozproszona, kiedy Brodess wynajął ich innym panom lub sprzedał ich nielegalnie kupcom z innych stanów. Araminta, choć miała zaledwie cztery lata, została wynajęta do prac w domu i oczekiwano od niej, że całą noc będzie czuwać przy małym dziecku, a gdy usnęła lub dziecko płakało, dostawała baty. Kiedy Araminta była starsza, wynajmowano ją do pracy na polu. Pomimo ciężkich warunków i złego traktowania, wolała pracę na zewnątrz. Chociaż była pracowita, miała reputację osoby zuchwałej i niesfornej. Pokryte bliznami życie.

      W wieku 13 lat Araminta doznała ciężkiego urazu głowy w wyniku uderzenia żelaznym odważnikiem, rzuconym przez rozzłoszczonego nadzorcę w niewolnika próbującego uciec. Odważnik nie trafił niewolnika, lecz uderzył Aramintę. Cios niemalże zmiażdżył jej czaszkę i przez kilka dni pozostawała nieprzytomna. Po pewnym czasie odzyskała przytomność, rana wygoiła się, lecz pozostała głęboka blizna i przez resztę życia Araminta cierpiała w wyniku poważnych następstw takich jak bóle głowy, ataki epilepsji i okresy nieświadomości.

      W 1844 roku Araminta poślubiła Johna Tubmana, wolnego człowieka murzyńskiego pochodzenia, przyjęła jego nazwisko oraz pierwsze imię swej matki, Harriet, i od tego czasu była znana jako Harriet Tubman.

UCIECZKA DO WOLNOŚCI

      Małżeństwo z wolnym człowiekiem automatycznie nie przyniosło jej wolności. Harriet nadal była niewolnikiem swego dotychczasowego pana, lecz na noc mogła pozostawać w chacie swego męża. Zawsze towarzyszył jej strach, że zostanie sprzedana i wysłana do pracy na plantacjach bawełny na dalekim południu, która przez większość niewolników była traktowana jak wyrok śmierci.

      Kiedy w marcu 1849 roku umarł Edward Brodess, pozostawiając nieuregulowane długi, wydawało się bardzo prawdopodobne, że jego niewolnicy zostaną sprzedani w celu spłacenia wierzycieli. Jesienią tamtego roku Harriet postanowiła nie czekać dłużej i zaplanowała ucieczkę. Zwierzyła się tylko swej siostrze, obawiając się, że mąż zdradzi jej plany.

PODRÓŻ

      Harriet wiedziała, że musi udać się na północ. Podróżując nocą, aby jej nie odnaleziono, podążała przez mokradła i tereny leśne, za Gwiazdą Polarną. Pomagali jej życzliwi ludzie – czarni i biali – sympatyzujący ze zbiegłymi niewolnikami, którzy organizowali trasę ucieczki znaną jako Kolej Podziemna.

      Pod koniec swej podróży Harriet zatrzymała się w Filadelfii, gdzie spotkała Williama Still, filadelfijskiego szefa Kolei Podziemnych. On przedstawił ją innym członkom filadelfijskiego towarzystwa sprzeciwiającego się niewolnictwu, od których dowiedziała się o działaniu organizacji.

PODZIEMNA KOLEJ

      W Encyklopedii Britannica, ona jest opisana jako „system istniejący w północnych stanach przed wojną secesyjną, dzięki któremu niewolnicy uciekający z południa byli potajemnie wspomagani w dotarciu do bezpiecznych miejsc na północy kraju i w Kanadzie, przez sympatyzujących z nimi ludzi z północy, sprzeciwiających się ustawom o zbiegłych niewolnikach.

      Chociaż organizacja nie była koleją, nie była też podziemna, została tak nazwana, ponieważ jej działania musiały być utrzymywane w tajemnicy, z wykorzystaniem osłony ciemności lub przebrania i dlatego w odniesieniu do systemu przekazywania niewolników używano określeń związanych z koleją. Różne szlaki były liniami, przystanki nazywano stacjami, udzielających pomocy na szlaku określano jako konduktorów, a ich podopieczny był znany jako paczka lub towar.

      Sieć szlaków rozchodziła się we wszystkich kierunkach przez 14 północnych stanów i „ziemię obiecaną” czyli Kanadę, które były poza zasięgiem tropicieli zbiegłych niewolników. W ucieczce za pomocą „kolei” najbardziej aktywnie pomagali niewolnikom członkowie społeczności wolnych Afrykańczyków, abolicjoniści z północy, filantropi i niektórzy przywódcy kościelni, tacy jak kwakier Thomas Garrett.

poprzednia strona – następna strona