Sztandar Biblijny nr 189 – 2003 – str. 127
MALTA: WYSPA PAWŁA
GEOGRAFIA WYSPY*
Malta składa się z pięciu wysp na Morzu Śródziemnym, na południe od Sycylii. Grupę wysp nazwano Maltą od nazwy największej z nich. Położenie Malty na Morzu Śródziemnym – 93 km na południe od Sycylii, 290 km na północ od Libii i 290 km na wschód od Tunezji – powoduje, że jest ważna pod względem strategicznym. Powierzchnia wysp wynosi około 316 km2.
Długa skarpa dzieli wyspę z zachodu na wschód. Najwyżej położone obszary wyspy są zbudowane z koralowego wapienia tworzącego trójkątny płaskowyż. Od północnej strony skarpa jest stroma i poprzecinana przez głębokie, wbudowane w nią zatoki. Na południu wyspy wyżynny płaskowyż stopniowo przechodzi w nizinę o wysokości 120 m n.p.m. Zachodnia linia wybrzeża ogólnie nie nadaje się do budowy przystani z powodu wysokich skalistych klifów. Na wschodnim wybrzeżu góra Sceberras tworzy przylądek oddzielający zatoki Marsaskala i Grand Harbour, które stanowią naturalne, głębokowodne porty. Jest to główny czynnik w strategicznej ważności Malty.
Aż do połowy XIX wieku ludność wysp żyła głównie w małych farmerskich społecznościach, we wsiach i osadach. Kiedy rozwinęła się stocznia, wokół Grand Harbour powstało 1800 nowych osad. Podczas XX wieku wielkomiejski obszar Sliemy stał się najbardziej elegancką częścią Malty. Rosnące uprzemysłowienie przyczyniło się do podniesienia standardu życia w wyniku rozwoju terenów mieszkalnych na całej wyspie. Środkowe i północno – zachodnie obszary są obecnie gęsto zaludnione i zbyt gęsta zabudowa stała się główną troską.
Na Malcie mówi się w języku angielskim i maltańskim, który jest związany z arabskim, lecz ma starożytne fenickie pozostałości i dużo naleciałości z włoskiego. (Nowa Encyklopedia XX wieku Hutchinsona, 1967).
HISTORIA**
Istnieją dowody osad ludzkich na Malcie sięgające V tysiąclecia przed Chrystusem. Ci wcześni osadnicy prawdopodobnie przybyli z Sycylii. Na wyspie można dostrzec niektóre z najstarszych megalitów świata; archeolodzy datują je na około 5200 r. p.n.e. Różne migrujące śródziemnomorskie ludy następowały po sobie na wyspach, aż do około 800 r. p.n.e., kiedy osiedlili się tam Fenicjanie. Oni nazwali główną wyspę „Malat”, co znaczy „bezpieczna przystań.”
Podczas VIII i VII w. p.n.e. Kartagińczycy zajęli Maltę i ich rządy trwały do III wieku, kiedy wykorzystali wyspę jako bazę morską w walce z Rzymianami w wojnach punickich. Następnie, od około 218 r. p.n.e. na Malcie panowali Rzymianie aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego w V wieku. Wówczas Malta przeszła pod zwierzchnictwo Wandali i Wizygotów, a później Justyniana, kiedy próbował odzyskać kontrolę nad częściami utraconego Imperium Rzymskiego. W tym okresie na wyspę coraz częściej napadali Arabowie, podbijając ją ostatecznie w 870 r. Oni wykorzystali maltańskie porty jako przystań dla swoich statków, obwarowali miasto Mdina i zbudowali fort w miejscu obecnego Fort St. Angelo. Rządy Arabów trwały do około 1090 r., kiedy władcami wyspy stali się normańscy królowie Sycylii.
W wiekach średnich Malta stała się niewiele więcej niż pionkiem w walkach o panowanie nad śródziemnomorskim lądem, pomiędzy chrześcijanami i Arabami lub pomiędzy niemieckimi,
____________________
* Informacje pochodzą głównie z Encyclopedia Britannica, 1994 – 2000.
** Wzmianki pochodzą przeważnie z www.hmml.org/centers/malta/history.html
www.wikipedia.org/wiki/History_of_Malta oraz w jęz. pol. http://wiem.onet.pl/wiem/009c2c.html