Sztandar Biblijny nr 45 – 1991 – str. 24

bieg przyszłym sensacyjnym wydarzeniom. Przed śmiercią mianował swym następcą Omara, swego długoletniego współpracownika i doradcę, jednego z „towarzyszy”.

      Jako stanowczy władca, urodzony administrator i fanatyczny muzułmanin, Omar utwierdził swoje panowanie na zdobytych obszarach i jako zdolny przywódca zaprowadził islam w Syrii, Palestynie, Egipcie, Mezopotamii i częściowo w Persji. Przyjął ty tul, „Władca Wiernych”. Te podboje zapewniły arabskiej armii utrzymanie oraz bogactwo dla Mekki i Medyny. W 644 roku Omar został zamordowany (bez podania przyczyny) przez irackiego robotnika w meczecie w Medynie. Podstarzały Osman, jeden z pierwszych muzułmanów, zięć Mahometa, został wówczas wyniesiony na urząd kalifa.

      Armie dowodzone przez generałów Osmana zaczęły napierać na wszystkich frontach, on zaś organizował śródziemnomorską flotę, która uzyskała przewagę na morzu nad Grekami i dążyła do zajęcia Cypru itd. Osman zdaje się był pierwszym wydawcą autoryzowanego tekstu Koranu, przygotowanego przez „towarzyszy” w Medynie. Kopie zostały rozesłane do wszystkich głównych miast zarządzanych przez muzułmanów. Napięcie wywołane budowaniem imperium wywołały bunty w Iraku i Egipcie, a on sam został zamordowany w 656 roku w Medynie.

      Muzułmanie z Medyny, niezadowoleni ze „słabości” Osmana powołali na następnego kalifa, groźnego Alego, poważanego wojownika, kuzyna Mahometa z linii Abu Taliba i zięcia Mahometa, męża Fatimy. Aisza, wdowa po Mahomecie, wystąpiła ze zbrojną opozycją w Basrze, lecz Ali energicznie ją zdławił w 656 roku. Głęboka religijność Alego, jego powinowactwo z Mahometem i roszczenia do urzędu kalifa po śmierci Mahometa, zapewniły mu miejsce w islamskiej historii, lecz jego polityka doprowadziła do wewnętrznych starć i podziałów, utraty poparcia udzielonego przez medyńskich muzułmanów, gdy przeniósł on stolicę do Kufy w Iraku (co później dało podstawę do szyickiej schizmy).

      Wywierano naciski na Alego, gdy Syria zdobyła kontrolę nad Egiptem i zaatakowała Irak, dawni zaś plemienni stronnicy sformowali, jako jedną z pierwszych, islamską sektę Charidżytów (secesjonistów) przeciwnych jego polityce. W 661 roku Charidżyci zamordowali go w meczecie w Kufie. Stał się on charyzmatyczną postacią skutkiem czego doszło do podziałów w islamie, gdy szyici krótko po tym odrzucili trzech pierwszych kalifów i uznali Alego za jedynego prawdziwego i bezpośredniego następcę Mahometa.

      Tak więc wpływ Mahometa został podtrzymany przez jego czterech następców. W przeciągu trzydziestu lat stworzyli oni Imperium Islamskie, rozciągające się od rzeki Indus na wschodzie do Trypolisu na zachodzie i od Morza Kaspijskiego oraz gór Kaukazu na północy do pustyni afrykańskiej na południu.

      Koran popierano przez długi czas zanim został napisany. Był przekazywany ustnie przez wyszkolonych recytatorów przy udziale „towarzyszy”, którzy dostarczali znaku prawowierności. Grupy arabskich fanatyków można było spotkać na nowo zdobytych obszarach. Z łatwością i szybko nawracano tych, którzy nie mieli wcześniejszych i głębszych przekonań religijnych. Lecz Żydzi, chrześcijanie i zoroastrianie cierpieli przez to w mniejszym lub większym stopniu, w zależności od postawy miejscowego władcy.

      Skutek podniesienia z prymitywnych przesądów, bałwochwalstwa i plemiennego życia rabusiów do życia podlegającego moralnym, politycznym, społecznym i religijnym naukom islamu był zaskakujący. Przekonujące arabskie wyzwanie dostarczyło niezbędnego etosu dla militarnych przedsięwzięć, włączając w to inwazję i terytorialne aneksje.

      Późniejsi kalifowie nie byli „towarzyszami” Mahometa, lecz „naśladowcami” (z drugiego pokolenia muzułmanów) lub „naśladowcami naśladowców” itd.

PÓŹNIEJSI KALIFOWIE

Kalifat Omajjadów

      Ród Omajjadów pochodził ze starożytnej arystokracji i był powiązany z kalifatem przez Osmana. Po śmierci Alego, Muawija, głowa rodu Omajjadów i namiestnik Syrii, przejął władzę i przeniósł stolicę do Damaszku. Następnie, po Muawiji, panowało dwunastu kalifów z rodu Omajjadów, lecz podczas swego panowania nad muzułmanami nie wyróżnili się niczym szczególnym. Działalność różnych odłamów przysparzała coraz więcej kłopotów. Za panowania AbdulMalika (685705) wymuszono pewien ład w niespokojnym imperium. Wznowiono wojnę z Bizancjum i kontynuowano wcześniejszy krótkotrwały, z 681 roku, marsz w stronę Atlantyku, armię egipską zmuszono do zajęcia pozycji w północno – zachodniej Afryce.

      Tarik, nowy namiestnik Tangeru, dokonał inwazji na Hiszpanię przy udziale 7000 północnoafrykańskich Berberów i 5000 Arabów. Pokonał króla Wizygotów Roderyka i zajął większość Półwyspu Iberyjskiego, włączając Gibraltar (Jabal Tarik). Ta inwazja na Europę często jest nazywana inwazją Maurów. Europa była zagrożona, gdy siły islamskie zaczęły przedostawać się z Hiszpanii do Francji. Lecz frankońscy królowie, zwłaszcza Karol Młot, w bitwie pod Poitiers w 732 roku, powstrzymali ich dalszy marsz naprzód. W ten sposób rozpoczęła się historia islamskiej Hiszpanii i jej unikalnej kultury, która trwała do 1492 r.

      Po śmierci Muawiji, szyiccy stronnicy Alego i jego rodu, zdecydowanie wystąpili przeciw kalifatowi i przeniesieniu stolicy z Kufy. Od tego czasu trwa ta opozycja przeciw Sunnie (ortodoksji). (Większość irańczyków to dobrze znani dzisiejsi szyici). W 717 roku blokada Konstantynopola przy użyciu armii syryjskiej (ostoja Omajjadów) i floty składającej się z 2000 okrętów zakończyła się fatalnie, krytycznym uderzeniem na osłabiony kalifat.

      Frakcyjne Walki i gwałty ponownie wybuchły na islamskim obszarze. Następujące po sobie wojskowe niepowodzenia na połnocnowschodnich granicach i rewolucje w nowo zdobytych prowincjach indyjskich wymusiły odwrót. Plemienne rewolty, tumulty i krwawe zmagania osłabiały ze wszystkich stron siły islamu. Marwan II, ostatni z Omajjadów i większość z jego rodziny umarła śmiercią gwałtowną w 750 roku. Pojawiła się wówczas dynastia Abbasydów (pochodząca od Abbasa, wuja Mahometa).

(c. d. n. )